Cyrk – widowisko rozrywkowe, ukształtowane w Anglii w XVIII wieku (Philip Astley w 1768 otworzył w Londynie pierwszy nowożytny cyrk),
nawiązujące do tradycji starożytnego Rzymu gdzie cyrkiem była odkryta budowla z areną,
otoczona amfiteatralną widownią (najsłynniejszy Circus Maximus), gdzie występowali akrobaci,
tancerze i urządzano wyścigi kwadryg. Obecnie sztuka cyrkowa składa się między innymi z pokazów akrobatycznych,
ekwilibrystycznych, tanecznych i tresury zwierząt.
historia
W Europie sztuka cyrkowa rozkwitła w średniowieczu, kiedy pojawili się wędrowni aktorzy (kuglarze)
zwani później hecarzami (na Rusi skomorochami). Pokazy, zwane hecami, nie odbywały się na wielkich arenach lub
namiotach, lecz na ulicach miast, jarmarkach i festynach. Do wędrownych trup należeli linoskoczkowie,
żonglerzy, połykacze ognia, mimowie i komedianci.
W pierwszej połowie XIX wieku działały głównie cyrki konne z Anglii i Francji;
pod koniec tego stulecia rozwinęły się cyrki w Cesarstwie Niemieckim (między innymi cyrki objazdowe
Carla Hagenbecka).
Elementy cyrku
Wielkie buty i czerwone nosy
Współczesny cyrk to przede wszystkim rozrywka, dlatego jego nieodłącznym elementem są występy klaunów.
Kolorowo wymalowani przebierańcy w za dużych butach i ze sztucznymi kolorowymi nosami – ulubieńcy dzieci –
mają za zadanie rozśmieszać publiczność. Nie jest to łatwe, często więc muszą posiąść wiele różnych umiejętności
– teatralnych, muzycznych i gimnastycznych. Do najpopularniejszych przedstawicieli tej grupy cyrkowców zalicza się
akrobatów i mimów oraz charakterystycznych klaunów „ryżych” i „białych”, nawiązujących do tradycyjnych postaci komicznych,
takich jak Arlekin czy Pierrot.
Niebezpieczna praca
Popisy ekwilibrystyczne i akrobatyczne wymagają niezwykłych umiejętności,
które zdobywa się tylko dzięki wieloletnim ćwiczeniom.
Przykładem takiej sztuki są akrobacje na wysoko zawieszonych trapezach,
wymyślone w połowie XIX wieku we Francji.
Do ich wykonania jest potrzebne wielkie wyczucie czasu, zręczność, siła i gibkość ciała.
Trudnym zadaniem są także: jazda na jednokołowym rowerku, wymagająca wyjątkowego poczucia równowagi,
oraz pokazy precyzyjnego rzucania nożami. Każdy nieprawidłowo wykonany ruch podczas wszystkich ewolucji
wiąże się z ogromnym niebezpieczeństwem i może zagrażać życiu artysty.
Treserzy i tresowane zwierzęta
W większości cyrków na całym świecie do klasycznych numerów należą występy tresowanych zwierząt.
W programie znajdują się na przykład pokazy psów jeżdżących na rowerach i skaczących przez przeszkody,
fok żonglujących piłkami, a także jazda konna.
Szczególną atrakcją są zazwyczaj numery z udziałem niebezpiecznych zwierząt,
takich jak niedźwiedzie, lwy, tygrysy i słonie. Widok tresera wkładającego głowę w paszczę lwa mrozi krew w żyłach,
ale równie emocjonujące mogą być słonie stojące na dwóch nogach.